مقاله- مدرسه

مدرسه:

- تعریف مدرسه:
مدرسه مکان آموزشی است که برای آموزش، دانش آموزان زیر نظر معلمان طراحی شده‌است. در زبان امروزی به مکان‌های آموزشی پائین‌تر از سطح آموزش عالی(دانشگاه ها) که، آموزش عمومی در آن‌ها صورت می‌گیرد، گفته می‌شود و این تعریف شامل تمامی مدارس ابتدایی و متوسطه خواهد شد.
بر اساس سیستم آموزشی بیشتر کشورهای مختلف جهان، از جمله کشور عزیز ما، ایران؛ حضور در مدارس برای دانش‌آموزان اجباری می‌باشد. 
نام مدارس در کشورهای مختلف متفاوت است که عموماً شامل مدارس ابتدایی برای کودکان و راهنمایی برای نوجوانانی که تحصیلات ابتدایی را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اند، می‌شود.
در ایران مدرسه‌ها در سه گروه دبستان، متوسطه دوره اول که در گذشته راهنمایی بود و متوسطه دوره دوم که در گذشته دبیرستان بود (هنرستان‌ها، از نظر مقطع، برابر با دبیرستان‌ها هستند) می‌باشند.
در مدرسه کسانی هستند که مسئولیت‌هایی را بر عهده دارند مانند مدیر که ریاست مدرسه را بر عهده دارد و معاون‌های آموزشی، تربیتی (پرورشی)، فناوری و آموزگاران.
مدرسه زیر نظر ادارهٔ آموزش و پرورش هر شهر اداره می‌شود.
همچنین در ایران مدارس غیر انتفاعی وجود دارند که زمانی ساخته می‌شوند که دولت نمی‌تواند از تحصیلات رشته‌ای خاص پشتیبانی کند یا وسایل آزمایشگاهی مناسبی را در اختیار دانش آموزان قرار نمی‌دهد.
امروزه در مدارس آنلاین و مدارس خانگی (البته در ایران زیاد نیست)، تدریس و فراگیری دانش در خارج از ساختمان مدارس سنتی صورت می‌گیرد.

کُنفُوسیوس یا به زبان چینی گ فوزی»، فیلسوف برجسته، و معلم چین باستان، اولین فردی در تاریخ بود که در قرن ۵ قبل از میلاد مدرسه را اختراع کرد.
اولین مدرسه در تاریخ مدرن ایران، مدرسه دارالفنون بود که میرزا تقی خان امیر کبیر آن را در زمان ناصرالدین شاه قاجار تأسیس نمود.

واژهٔ مدرسه که در فارسی و عربی امروز کاربرد دارد، واژه‌ای عربی و از نظر دستور زبان عربی، اسم مکان است. یعنی مکانی که محل درس و درس خواندن و درس دادن» است.

نام مدرسه معمولاً با نام معلم گره خورده‌ است. معلم کسی است که دانش آموزان را در راه یادگیری کمک و هدایت می‌کند. در این بین به معلم دورهٔ ابتدایی آموزگار» و به معلم دورهٔ متوسطه دبیر» می‌گویند.

ساختمان مدرسه:

- پلان مدارس (نوع ساختمان یازی):

معمولاً ۵ نوع پلان اصلی برای مدارس مورد قبول واقع شده‌اند:
۱. پلان فشرده
۲. پلان حیاط دار
۳. پلان شعاعی
۴. پلان خطی
۵. پلان ارگانیک
 - اصول طراحی مدرسه:
 مهمترین خصوصیاتی که در ساختار کلی و سخاتمان سازی یک مدرسه باید مورد توجه قرار گیرد در زیر ذکر شده‌است:

۱. الگوهای سازماندهی مختلف و تلفیق آنها
فضاهای عمومی و ارتباط با جامعه (که معمولاً در مجاورت ورودی ساختمان مدرسه هستند)
۲. ناحیه‌های مختلف فضایی (مانند ناحیه کلاس‌ها، ناحیه فضاهای عمومی، ناحیه فضاهای باز بیرونی و…)
۳. قش راهروها به عنوان مسیر و هسته سازمان‌دهنده، نقاط تأکید مسیر (ابتدا و انتهای مسیر)، فضاهای همجوار مسیر، فضاهای درون مسیر و مانند آن.
۴. فضاهای باز بیرونی (به صورت درون‌گرا یا برون گرا).
استفاده از دسته فضاها و تشکیل واحدهای همجوار فضایی که خصوصاً در سازماندهی کلاس‌ها مؤثر است.

شادی و نشاط

- شادی چیست؟:

یکی از نیازهای اساسی هر انسان، شاد زیستن است، زیرا انسان، خود و جامعه خود را با وجود آن می سازد؛ از این رو همه به دنبال شادی اند. 

شاد در لغت، به معنای خشنود، خوش حال، خوش وقت، بی غم، خوش و خرم زیستن، زندگی کردن، و زندگانی کردن، و شادی به معنای شادمانی، خوش حالی، و خوش دلی آمده است. 
علم روان شناسی تعریف های مختلفی از نشاط دارد، اما به طور کلی می توان گفت: یکی از جنبه های هیجان، شادی است که با واژه هایی چون: سرور، نشاط و خوشحالی هم معناست. 

در این جا به ۲ تعریف از شادی اشاره می کنیم:

۱. شادی، احساس مثبتی است که از حس و پیروزی به دست می آید. شادی، عبارت است از مجموع لذت ها منهای دردها. شادی، ترکیبی از عاطفه مثبت بالا و عاطفه منفی پایین است.»

۲. شادکامی و نشاط، حالتی است که از آن به سرزندگی و آمادگی برای پیشرفت یاد می شود. استاد مطهری در این باره می گوید: سرور، حالت خوش و لذت بخشی است که از علم و اطلاع به این که یکی از هدف ها و آرزوها انجام یافته یا انجام خواهد یافت، به انسان دست می دهد. و غم و اندوه، حالت ناگوار و دردناکی است که از اطلاع بر انجام نشدن یکی از هدف ها و آرزوها به انسان دست می دهد.»

دانشمندان روانشناس و جامعه شناس، بین خنده و سلامت سایر اعضای بدن ارتباطی نزدیک دیده و خوش رویی، سرور و شادمانی را بهترین راه ایجاد ارتباط با دیگران بویژه کودکان، نوجوانان و جوانان ارزیابی می کنند. 

مطالعات و پژوهش های روانشناسان در سالهای اخیر، نشان می دهد که اگر مردم، عوامل شادی بخش نسبتاً پایدار (مانند خانواده یا دوستان مهربان و حمایت کننده، شغل سالم و سازنده، برنامه تفریحی لذت بخش و منظم) را با شادی‌های کوچک و گذرا (نظیر گرفتن نمره خوب یا تشویق کاری، رفتن به گردش یا مسافرتی کوتاه مدت) بیامیزند، به بالاترین درجه شادی نایل می شوند.

تاریخچه ای درباره ی مدرسه:

- مدرسه در ایران:

مدرسه در ایران از زمان قاجار به صورت نوین شکل گرفت و تا قبل از آن آموزش در سده‌های ۱۲ و ۱۳۳ ه‍.ق در مکتب‌خانه ها و مدارس دینی ایران در حدی بود که افراد خواندن و نوشتن و حداکثر احکام دینی را بیاموزند. اما بیشتر آن‌ها فقط علومی را فرا می‌گرفتند که مربوط به مسائل دینی و مذهبی، ادبیات، حساب و هندسه، فلسفه، نجوم و دیگر علوم در سطح معینی بود و با علوم جدید  آشنایی زیادی پیدا نمی‌کردند. این مسئله موجب می‌شد به نیازهای روز جامعه مانند صنعت، کشاورزی، پزشکی و علوم نظامی توجه چندانی نشود. حال‌آنکه در اروپا، وقوع رنسانس و انقلاب صنعتی در سده‌های ۱۸ و ۱۹۹ میلادی و  پیشرفت روزافزون اروپائی‌ها در علوم جدید موجب شد تا آنان به برتری چشمگیری در صنایع جدید و احداث کارخانه‌ها و ادوات جنگی دست یابند.

- اولین مدارس جدید ایران:

اولین مدارس نوین در ایران از دوران محمدشاه قاجار  شکل گرفتند. اولین مدرسه را کشیشی آمریکایی به‌نام پرکینز در ارومیه در سال ۱۲۵۴۴ ه‍.ق ساخت که در آن علاوه  بر برخی دانش‌های جدید، قالی‌بافی و آهنگری نیز به کودکان تعلیم داده می‌شد و دومین مدرسه را اوژن بوره (کشیش فرانسوی) در سال ۱۲۵۵ در تبریز بنا کرد. بوره به‌دنبال آن بود که دارالفنونی تأسیس کند و ایرانیان را از هر قوم و مذهبی با علوم جدید و زبان فرانسوی آشنا کند. او تمام مخارج مدرسه را خودش می‌پرداخت. بعدها مدرسه دیگری در جلفای اصفهان توسط بوره تأسیس شد.

در سالهای سلطنت ناصر الدین شاه قاجار، با وجود اینکه مدرسه دارالفنون افتتاح شد، اما اقدامات آموزشی در  همین حد باقی ماند و دانش آموزان دوره ابتدایی کماکان در مکتب خانه‌ها آموزش می‌دیدند. اما از ابتدای سلطنت مظفر الدین شاه، به علت آشنا شدن بیشتر مردم با محیط فرنگستان و رواج افکار جمعی از ثروتمندان که ضمناً خود  را جزو طبقه روشنفکر می‌دانستند به تأسیس مدارس ابتدایی و متوسطه اقدام کردند و در کار ایجاد مدارس نوین به سبک اروپایی پیشقدم شدند.

این‌ها همه جدا از تلاش‌های میرزا حسن رشدیه از  بنیانگذاران مدارس نوین برای ایجاد مدرسه در شهرهای تبریز، مشهد و تهران است.

- حسن رُشدیه:

میرزا حسن تبریزی (۱۳ تیر ۱۲۳۰ تبریز - ۱۸ آذر ۱۳۲۳ قم) مشهور به رُشدیه از پیشقدمان نهضت فرهنگی  ایران در سده قبل بود. وی نخستین مؤسس مدارس جدید در تبریز و دومین مدرسه در تهران (بعد از دارالفنون) بود، او را پدر فرهنگ جدید ایران نامیده‌اند. 

او به بیروت لبنان رفت و در آن جا سبک نوین آموزش الفبا و دروس جدید مانند حساب و هندسه و تاریخ و جغرافیا را آموخت. سپس در تفلیس گرجستان مشغول به کار شد.

هنگام بازگشت ناصرالدین شاه از سفر فرنگ، رشدیه  طرح‌های آموزشی خود را ارائه کرد و شاه او را مأمور کرد که به ایران آمده و همین سبک را در شهرهای ایران راه‌اندازی کند.

- آشنایی با روش تدریس رشدیه:

از مقالات میرزا حسن رشدیه که در شمارهٔ سال سوم مجموعه معارف» نوشته‌است:

می‌دانید که امروز برای شما چه عید بزرگی است. امروز روزیست که شما از خرابه ندانی به شهر دانایی داخل شده‌اید. تا دیروز ولگرد کوچه‌ها بودید. امروز شاگرد مدرسه شده‌اید. 

می‌دانید مدرسه چه جایی است؟ مدرسه جای خداشناسی است، مدرسه جای تربیت و تعلیم است، همهٔ علما، همه وزرا، همه بزرگان از مدرسه بیرون آمده‌اند. انشاالله سعی می‌کنید شما هم آدم بزرگ و یکی از بزرگان بشوید. تاریخ امروز را باید تا آخر عمرتان در یادتان نگه دارید که در روز پنجشنبه پنجم ربیع‌الاول، اول برج میزان ۱۳۰۴ وارد به مدرسه شده‌اید…

- قدیمی‌ترین مدرسه تاریخی ایران:

به گزارش میراث فرهنگی در سال ۸۴، مدرسه ای قدیمی در شهر تاریخی توس کشف شد که شباهت معماری آن با معماری دو دوره خوارزمشاهیان و مغول، تخمین دقیق تاریخ ساخت این مدرسه را غیرممکن ساخته‌است. باستان شناسان احتمال می‌دهند این مدرسه قدیمی‌ترین مدرسه تاریخی موجود در ایران باشد.

اگر این مدرسه در زمان خوارزمشاهیان ساخته شده باشد،  می‌توان نتیجه گرفت این مدرسه قدیمی‌ترین معماری موجود یک مدرسه تاریخی در ایران خواهد بود. در حال حاضر مدرسه امامیه اصفهان قدیمی‌ترین معماری موجود یک مدرسه در ایران است که ساخت آن به سال ۷۵۰۰ هجری قمری برمی گردد. در کاوش‌های باستانی مختلف مدارس بسیار زیادی کشف شده‌است اما از هیچ‌کدام از آن‌ها معماری کاملی بدست نیامده است.

قدیمی‌ترین مدرسه شناخته شده در ایران نظامیه خرگرد بوده که توسط اندره گدار فرانسوی کاوش شده‌است. کتیبه این مدرسه به سال ۴۵۰ هجری قمری در موزه ایران باستان  قرار دارد اما معماری از آن بدست نیامده و کاملاً تخریب شده‌است.

پیشینه آموزش و پرورش در بروجرد:

پیشینه آموزش و پرورش در بروجرد به قرن‌ها پیش و حضور علمای دینی در این شهر بازمی‌گردد، اما تاریخ ساخت مدارس به سبک امروزی به سال ۱۳۱۷ هجری قمری است. 
اولین مدرسه شهر، آمینه نام داشت. بر اساس شواهد این مدرسه، اولین مدرسه‌ای بود که در لرستان و به سبک نوین و با روش دارالفنون ایجاد شد.
در سال ۱۳۳۸ هجری قمری دومین مدرسه شهر بنام قوامیه و در سال ۱۳۰۰ خورشیدی مدرسه اتحادیه اعتضاد افتتاح شد. 
اولین مدرسه دخترانه شهر بروجرد بنام مکتب البنات فاطمیه در سال ۱۳۰۳ خورشیدی و در کنار مدرسه جمالیه ساخته شد. 
دبیرستان پهلوی که در سال ۱۳۱۵ خورشیدی در محوطه سربازخانه قدیمی بروجرد (خ حافظ جنوبی فعلی) افتتاح شد، یکی از قدیمی ترین مدارس نوین ایران است که دارای طراحی ترکیبی ایرانی - اروپایی است. در زمان افتتاح این مجتمع بزرگ، طبقه اول بنا، به عنوان دبیرستان پهلوی فعالیت یافت و طبقه دوم نیز محل استقرار اولین اداره فرهنگ (آموزش و پرورش) غرب کشور شاهنشاهی ایران شد.

ویژگی های یک کلاسی خوب:

 - کلاسی که خوب آرایش و سازمان دهی شده باشد، محل خوبی برای درس دادن و یاد گرفتن می شود.
- چیدمان صندلی و نیمکت‌های کلاس موثر بر نحوه و سبک تدریس.
- زیبا کردن محیط فیزیکی کلاس با گیاهان، تابلوها، فرش ها، پوسترها و غیره.
- وسایلی که مدام استفاده می شوند، در دسترس همه قرار گیرند. این کار باعث کاهش تاخیرها، مزاحمت ها و قاطی کردن می شود.
- جایی برای گذاشتن وسایل بچه ها تهیه شود مانند کمد و رخت‌آویز و.
- روشنایی کافی توسط چراغ و تابش نور خورشید.
- وجود حرارت، نور و عایق مناسب صدا که روی بچه ها آثار مختلفی دارد و یادگیری شان را تغییر می دهد، در کلاس محیط های پر نور و کم نور داشته باشید و به بچه ها کمک کنید تا متناسب با دمای مورد نظرشان لباس بپوشند.
- دکوراسیون جذاب و زیبای کلاس که به بچه ها هیجان و انرژی برای یادگیری می دهد.
- سیستم آموزشی مناسب و به روز معلم در کلاس.
- و.

- روشهای ایجاد شادابی و نشاط در دانش‌آموزان:

۱. معلمین
۲. دانش آموزان
۳. محیط مدرسه
۴. برنامه ریزی
۵. انجمن اولیاء و مربیان

- معلم شاد و با روحیه: 

معلم جو کلاس درس را تنظیم و برقرار می سازد. 
چنانچه قرار باشد که روح دانش آموز پرورش و رشد یابد باید این روند از روح معلم آغاز شود و چنانچه روح معلم افسرده و ناتوان باشد، شانسی برای تقویت و مراقبت از روح دانش آموزان وجود نخواهد داشت.
هر معلم باید تلاش کند تا در خود توانایی کشف روش های جدید تدریس، ارتباط گیری و آموزش را به وجود آورد.
معلم باید بتواند بهترین روش ممکن برای کلاس‌داری اش را انتخاب کند.
او باید توانایی در کشف روشهای جدید، عدم وابستگی به یک روش و رد کردن سایر روشها را، داشته باشد. 

- مدرسه شاد و امن:

مدرسه نیز خود از یک روح سرشار برخوردار است، این موضوع خیلی کم مورد توجه قرار می گیرد، و در عوض مدرسه به صورت یک ماشین و یا یک کارخانه شناخته شده است.
در مدرسه می توان به جای پرورش افرادی زود باور، ساده اندیشی، بی دقت، تقلید کننده و. انسانی متفکر، منطقی، اندیشمند، علت جو، هدفدار، خواهان حقیقت بار آورد.

کارهایی که کارکنان مدارس می توانند برای ایجاد مدرسه با نشاط و امن و شاد انجام دهند، عبارتند از:

۱. تشخیص اهمیت مطالب غیر کلامی و پرورش و تقویت بیان(قدرت گفتار) در دانش آموزان
۲. توجه به زیبایی محیط آموزشگاه و کلاسهای درس
۳. نقل داستانهایی درباره مدرسه
۴. برگزاری جشنها و مراسم مذهبی، ملی و خاص(مثل جشن قهرمانی یک دانش آموز ورزشکار)
۵. پرورش روح دانش آموزان از طریق ورزش و مراسمات مذهبی و.
۶. شناسایی علت ها به جای توبیخ کردن‌های نامناسب.

- چگونه می‌توان یک فضای شاداب و امن در مدارس ایجاد کرد؟

اولین گام در این راه، تغییرات جدی در دیدگاه ها و داشته های مدیران و مسوولان نظام آموزش و پرورش است چرا که در تعریف مدیریت به عنوان یک رشته علمی فرایند به کارگیری موثر و کارآمد منابع مادی و انسانی در برنامه ریزی و سازماندهی - بسیج منابع و امکانات و هدایت و کنترل است برای دستیابی به اهداف سازمانی و براساس نظام ارزشی مورد قبول صورت می گیرد.»
مدیر کارآمد و توانا وظیفه دارد با هماهنگی و اتخاذ تصمیمات پیش برنده ای که بر اساس مقررات و اصول پذیرفته شده در نظام ارزش های هر سازمان و اداره ای شکل می پذیرد، حیات مادی و معنوی سازمان و افرادش را حفظ و پیشرفته تر کند.
طبق این گفته‌ها، یک مدیر آموزشی، مسوولیتی بسیار اساسی و مهمتر بر عهده دارد، چرا که با روح و روان و جسم کودک و نوجوان سروکار دارد و پیشرفت و رشد جامعه و جوانان امروز و سرافرازی و اقتدار فردای آنان به حرف و شعار تنها پیش نمی رود.
در جهت موضوع شاداب سازی مدرسه را می‌توان از ابعاد مختلف بررسی کرد، زیرا شاداب کردن محیط مدرسه باعث به وجود آمدن فضای مناسب و فضاسازی ظاهری در محیط آموزش می شود. 
با نگاهی دقیق‌تر باید گفت که شاداب نمودن فقط جنبه ظاهری ندارد چون داشتن بهداشت روانی سالم نیازمند رعایت اصولی است که هم جنبه مادی و هم جنبه معنوی دارد و در واقع شاداب سازی را در ابعاد ظاهری و ابعاد معنوی جست و جو کرد که هر یک از این موارد شامل بررسی موضوعات و مواردی مهم است که با در نظر گرفتن آن ها مطمئنا می توانیم روح و روان و جسم و جان دانش‌آموز را شاد کنیم؛ چرا که نوجوان باید ابتدا از درون وجودش احساس شادمانی داشته باشد و این احساس شادمانی همان ایجاد رضایت از زندگی است که باید در تمام ابعاد وجودش رخنه کند.

- شاداب سازی درونی و معنوی در مدارس:

الف) تربیت معنوی و دینی (آشنایی با لطافت طبیعی و.)
بی تردید تربیت روحی و معنوی نوجوانان باید از آغاز حیات آنان مدنظر گرفته شود لیکن چون در سنین نوجوانی می خواهند هویت شخصی پیدا کنند کم کم از والدین خود جدایی بیشتری پیدا می کنند و وابستگی کمتری می یابند و همین امر باعث می شود هدایت معنوی ویژگی خاصی پیدا کند. آشنایی آنان با لطافت طبیعت (آب و هوا و آفتاب و کوه و دریا و. می تواند نشاط و شادابی را با ادراک طبیعت خداوندی به دست آورد به طوری که نوجوان با دیدن هر یک از ابعاد طبیعت حتی با دیدن یک گل احساس لذت و شادمانی کند.
ب) شرکت دادن نوجوان در فعالیت های گروهی
فعالیت های گروهی و جمعی نوجوانان جزء جدا ناپذیر از زندگی اجتماعی آنان به شمار می رود و اگر خوب هدایت شود می تواند آثار سازنده ای را در پی داشته باشد و در واقع می تواند احساس لذت درونی را برای او به وجود آورد.
ج) جذب مشارکت دانش آموزان در اداره مدارس. شکی نیست که یکی از وظایف مهم تربیتی مدیریت مدارس تشویق نوجوانان به مشارکت و تعاون در همه امور است و آنان می توانند با تدوین برنامه های مناسب به جلب مشارکت دانش آموزان در امور مختلف مدرسه اقدام کنند و این موضوع می تواند به احساس مفید بودن و دور شدن از انزوا و کسالت در نوجوانان کمک کند و خود یکی از موارد شاد زیستن است.

- شاداب سازی محیط مدارس:

یکی از شاخص های بهداشت روانی احساس رضایت، شادی و شادابی است، فردی که احساس می کند نیازهایش بدون برخورد با موانع در حال تامین است به زندگی خود امیدواری دارد و به درجه ای از رضایت درونی می رسد که همواره او را شاد نگه می دارد.
در این حالت فرد به زندگی دیگران علاقمند می شود و به آنها عشق می ورزد، احساس رضایت و شادی سبب پیدایش حاات روانی مختلفی می شود که دوستی، عشق، محبت، امیدواری، خوش بینی، مسرت، همراهی، همدلی و پذیرش از نمونه های آن است.

 
- شاداب سازی ظاهری در مدارس:

در این بخش اکثرا مواردی مورد توجه قرار می گیرد که قابل رویت و قابل لمس کردن باشد و در واقع اموری که لذت بصری ایجاد می کند یا دیدن فضا و محیط زیبا باعث ایجاد نشاط می شود مورد توجه قرار می گیرد.

1. فضاسازی و زیباسازی حیاط مدارس، از جمله دیوارها، سطح زمین، کاشت درخت و گل و گیاه گذاشتن نیمکت های رنگی و زیبا در حیاط مدرسه، تابلوی زیبای سر در مدرسه، دیوارهای تمیز و زیبا و تزیین شده با نقاشی های زیبا، نماسازی های مختلف. 
2‌. زیباسازی مناسب ساختمان مدارس از جمله هماهنگی کاشی و سرامیک و سنگ - رنگ آمیزی در و دیوارها، پرده های زیبا جهت کلا س ها، زیباسازی راهروهای کلا س ها، دفتر معلمان، اتاق مشاوره و.
3. زیباسازی و تمیز بودن نمازخانه استفاده از خوشبوکننده ها، استفاده از نوشته ها و خطاطی های زیبا و استفاده از گلدان های زیبا، استفاده از فرش های زیبا و هماهنگ با پرده ها تمیز بودن و زیباسازی دستشویی ها و وضوخانه (حتما فضای وضوخانه از کاشی و سرامیک زیبا و تمیز استفاده گردد) محل آبخوری ها سنگ شده باشد و در وضوخانه ها از لوله کشی آب گرم استفاده شده باشد.
4. زیباسازی راهروها و ورودی ها با استفاده از گلدان های گل طبیعی و مصنوعی.
5. زیباسازی کتابخانه ها استفاده از کمدهای یکرنگ و یک مدل جهت نگهداری کتاب ها (ترجیحا استفاده از کمدهای چوبی زیبا) استفاده از گلدان های طبیعی در فضای کتابخانه، میز و صندلی های یک رنگ و زیبا، قفسه های زیبا جهت در دسترس قرار دادن مجلا ت و رومه ها. 
6. تشویق دانش آموزان جهت آوردن گل و گیاه طبیعی و استفاده از آن در محیط کلاس ها. 
7. پوشش ظاهری دانش آموزان، استفاده از روپوش‌های خوش رنگ و شاد. 
8. پوشش ظاهری معلمان، مدیر و معاونان که با رعایت تمامی موازین شرعی می توان از رنگ های شاد و رنگ های روشن استفاده کنند. 
9. استفاده از قاریان با صوت و لحن زیبا در صبحگاه مدرسه (اگر به صورت زنده باشد بهتر است وگرنه از نوارهای مناسب می توان استفاده کرد. 
10. ایجاد روابط انسانی مطلوب بین ارکان مدرسه 
شرایط مطلوب کار موجب تقویت روحیه معلمان و افزایش میل و رغبت و علاقه آنان به کار و غرور و افتخارشان در مدرسه خواهد شد
11. استفاده از روش‌های فعال تدریس. معلمانی که از روش‌های فعال استفاده می‌کنند، کلاس‌های شادتری دارند. مشارکت دانش‌آموزان در کلاس و آموختن آنها را از کسالت و بی‌حالی رها ساخته، شادابی و نشاط را تقویت می‌کند.
12. ایجاد رابطه دوستانه با نوجوانان و کودکان
13. معرفی الگوهای مناسب
14. تشویق کردن و ارزش‌گذاری برای ایجاد حس عزت و اعتماد به نفس و در نتیجه احساس لذت و شادی از فعالیت
15‌. آموزش روابط اجتماعی مناسب به دانش‌آموزان
16. توجه به معیارها و ملاک‌ها و عوامل شادی‌آفرین در سنین مختلف. - در دوران کودکی، برآورده شدن احتیاجات اساسی جسمی و روانی عامل وجد و سرور است. - در دوران نوجوانی پذیرش از طرف اعضای خانواده و گروه همسالان و نیز ابراز موفقیت در کارهای شخصی و امور تحصیلی شادی‌آفرین است. - در جوانی و بزرگسالی، کسب مهارت‌های لازم برای تصدی شغلی، پیشرفت در کار و تحصیل، موفقیت در کارهای هنری و ورزشی احساس وجد و مسرت را به‌وجود می‌آورد.

- راه های ایجاد نشاط برای دانش آموزان:

    1- تأسیس بانک جایزه و تشویق دانش آموزان با ارائه کارت امتیاز
    2- برپایی جشن های شادی و مسابقات مختلف مثل جشن های مناسبتی عید، یلدا، جشن تکلیف، و حتی جشن های قهرمانی و موفقیت های علمی دانش آموزان و کارکنان مدرسه
    3- تقویت و توسعه بازدیدهای علمی و تفریحی
    4- تشکیل نمایشگاه های متعدد با مشارکت دانش آموزان از دست سازهای کارهای تحقیقی امور آموزشی و پرورشی
    5- ورزش صبحگاهی به صورت دسته جمعی قبل از شروع کلاس، و اختصاص تایم های ورزشی برای دانش‌آموزان مستعد قالب تیم منتخب مدرسه در ورزشگاه های سطح شهر و تهیه امکانات و مکان هایی ورزشی در داخل مدرسه و خارج از مدرسه
    6- دعوت از دانش آموزان موفق مدرسه جهت صحبت سر صف
    7- تشویق و تقدیر از فعالیتهای کوچک و کم ارزش از نظر دیگران
    8- زیبا و جذاب کردن محیط مدرسه و استفاده از رنگ های شادی آور در کلاس ها- سالن ها- دیوارهای حیاط
    9- توجه به رعایت بهداشت فردی دانش آموزان
    10- مشارکت مؤثر اولیای دانش آموزان در انجام امور مدرسه، حتی امکان دعوت برخی از اولیاء در روزهای خاص به حضور در کلاس‌های درس، مراسمات مدرسه و. وجود دارد.
    11- پرهیز از ایجاد تنش در مدرسه
    12- پرهیز از تنبیه - توهین، سرزنش، تحقیر در مدرسه
    13- اجرای روش های تدریس فعال با محوریت کلاسی با نشاط
    14- نصب عکس دانش آموزان ممتاز در تابلوی اعلانات، رومه و حتی کتاب و مجلات.
    15- توجه خاص به زنگ تفریح، تغذیه و تحرک دانش آموزان و توجه به زیبا سازی مدارس و وضعیت بهداشت محیط
    16- نمایش فیلم و اسلاید در مدرسه و یا بردن آنها به سینما و تئاتر و موزه، پارک و اردوگاه و. برای مثال هیچ ایرادی ندارد که برخی از کلاس های درسی را در مکان هایی غیر از کلاس و مدرسه اجرا کرد. مثلا برای درس تاریخ به موزه رفت و.
    17- تقویت فعالیت های هنری در مدرسه: گروه تئاتر- گروه سرود، انجمن شعر، گروه رومه دیواری و. برگزاری نمایشگاه دست سازه ها – آثار – نقاشی – شعر – خط – مسابقه قرآن بصورت گروهی و فردی.
    - حضور فعال آموزگاران با نشاط همراه با ظاهری مناسب و آراسته
    19- پرهیز از بی انضباطی و بی عدالتی در مدرسه
    20- تقویت امید به آینده در دانش آموزان و استفاده از تابلو ها و پیام های بهداشتی شاد و شعر های شادی آفرین در محیط مدرسه
    21- بررسی عوامل مؤثر در افت تحصیلی و ترک تحصیل دانش آموزان
    22- تقویت احترام متقابل بین دانش آموزان و دیگر کارکنان مدرسه
    23- تهیه کارت تبریک به مناسبت تولد هر یک از دانش آموزان و حتی آموزگاران
    24- توزیع شیرینی به مناسبت های مختلف از جمله جشن ها و میلاد ائمه بین دانش آموزان

شاید در اولین نگاه احساس کنیم که انجام همه امور فوق در مدارس مستم پرداخت هزینه های سنگین باشد و مسلما در مدارس دولتی چنین امکانی وجود ندارد لیکن با کمی تامل به این نتیجه می رسیم که انجام بسیاری از این پیشنهادات فوق می تواند با درایت و مدیریت صحیح با حداقل بودجه و امکانات انجام شدنی باشد و به اشکال مختلف می توان شادابی و طراوت را به کودکان و نوجوانان این مرز و بوم هدیه دهیم و در نهایت جامعه شاد داشته باشیم که این خود باعث بروز و رشد استعدادها و خلا قیت ها در جوانان ما خواهد شد. 

- مهمترین عامل نقش خانواده است، تربیت فرزند از اوان زندگی و ایجاد نشاط او و پیوند میان خانواده و مدرسه وتعامل این دو در ایجاد هماهنگی با هم می تواند روشی مؤثر برای ایجاد شادابی در فرزند پیدا و اجرا شود. 

- از دیگر عوامل مهم نماز است، نماز عاملی است مهار کننده روح انسان و باعث آرامش قلب و جلوگیری از اضطراب و افسردگی در شخص می‌شود.

انجمن اولیاء و مربیان:

مدرسه اجتماع کوچکی است، که افراد را برای ورود به جامعه بزرگ تربیت می‌کند. از آنجایی که مدرسه جزئی از جامعه بزرگ است، بنابراین لازم است که افراد جامعه در کارها و فعالیتهای مدرسه نظارت داشته باشند. یکی از مهمترین روشهایی که مردم می‌توانند از طریق آن با مدرسه همکاری کنند و نظرات و پیشنهادات خود را در ارتباط با چگونگی انجام امور آن اعلام نمایند، انجمن اولیاء و مربیان است. انجمن اولیاء و مربیان دلسوزترین جمعیتی است که از بین اولیاء دانش‌آموزان تشکیل می‌شود و بدون هیچ گونه مزد و چشمداشتی وقت خود را صرف انجام کارهای مدرسه می‌کند و بخصوص در زمینه مشکلات تربیتی کودکان با مربیان مدرسه همکاری ‌نماید. وظیفه انجمن اولیاء و مربیان تلاش مستمر و همه جانبه در جهت برطرف کردن مشکلات عاطفی، روانی، تربیتی و آموزشی شاگردان و بهبود و ارتقاء سطح بهداشت روانی آنها است. علاوه بر این انجمن اولیاء و مربیان نقش بسیار مهمی در برقراری ارتباط صمیمانه بین مربیان مدارس و اولیاء دانش‌آموزان در زمینه‌های مختلف به ویژه مسایل آموزشی و تربیتی شاگردان دارد. این نوع ارتباط می‌تواند بسیار مفید و سازنده واقع شود و موجبات رشد و ترقی دانش‌آموزان و زمینه شکوفایی استعدادهای نهفته آنها را به خوبی فراهم نماید. متأسفانه در سالهای اخیر، روشهای نامناسب برخی از مدیران مدارس، شرایطی را ایجاد کرده و تا حدود زیادی وظایف انجمن تغییر شکل یافته و باعث شده است که اولیاء دانش‌آموزان نسبت به عضویت در این انجمن رغبت چندانی از خود نشان ندهند.

اگر مساعدت و همکاری افراد و تلاشهای انجمن اولیاء و مربیان در کارهایی غیر از مسایل مالی بکار گرفته شود، قطعاً اعتماد و اطمینان مردم نسبت به این انجمن جلب خواهد شد و افراد دارای صلاحیت با میل و رغبت در آن حضور پیدا خواهند کرد. مدیران محترم و دلسوز مدارس باید تلاش کنند، که این انجمن به وظیفه اصلی خود که همان همکاری با مربیان در زمینه تربیت کودکان و نوجوانان است، بپردازد و آنچنان در مسایل مالی مدرسه غرق نگردد، که وظیفه اصلی خود را فراموش کند.

منابع مقاله:

- بررسی اقلیمی ابنیه سنتی ایران، وحید قبادیان، تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات، ۱۳۷۷
- "دستور زبان طراحی محیط‌های یادگیری مفاهیم و تجربه ها"، حامد کامل نیا، چاپ دوم، تهران: سبحان نور، ۱۳۸۵.
- دفتر امور ن، (1385)، آشنایی با مهارتها و شیوه‌های بهره یابی از امکانات آموزشی، فرهنگی، ورزشی
- مرآتی، کیانوش(1382)، به شادی همی دار تن را جوان»، ماهنامه پیوند، شماره 289، 
- صباغیان، زهرا(1384)، مدرسه وتقویت نشاط و امید به زندگی»، ماهنامه پیوند، انجمن اولیا و مربیان، شماره 309، 310، 311، 
- غفاری چمستان، صفیه(1385)، راهکارهای مناسب جهت ایجاد آرامش در زندگی»، ماهنامه تربیت، سال 22، شماره6،. 
- کاکیا، لیدا(1385)، آرامش و نقش آن در زندگی، ارتباط پیوند، همدلی و آرامش»، ماهنامه تربیت، سال21، شماره8، 
- محمودیان، طاهره(1383)، شادابی و نشاط خانواده و تأثیر آن بر فرزندان»، ماهنامه تربیت، سال20، شماره 1، 
- ترکمان، پری منظر(1385)، مدرسه، مدرسه است»، رشد مشاور مدرسه، دوره یکم، شماره3
- قلی زاده، آذر (۱۳۸۱): جامعه شناسی آموزش و پرورش، چاپ دوم، انتشارات محتشم: کاشان.
- برش نورد، مهدی،(۱۳۶۹)، اصول و مبانی آموزش و پرورش، جزوه درسی، دانشگاه آزاد واحد رشت.
- پور علیرضا توتکله ، علی (۱۳۸۸): نقش خانواده ، مدرسه و جامعه در بهداشت روانی»، مجله اطلاعات علمی، شماره ۳۵۸.